Drogi Czytelniku,
Federalna Republika Nigerii swoją nazwę zawdzięcza rzece Niger, która przepływa przez to państwo, położone w Afryce Zachodniej nad Zatoką Gwinejską. Stolicą państwa jest Abudża, a największe miasta to Lagos, Kano, Ibadan. Językiem urzędowym jest język angielski. Nigeria jest najliczniej zaludnionym państwem Afryki, a najliczniejszą grupą etniczną zamieszkującą kraj jest Igbo. Kwestia wyznania ściśle powiązana jest z grupą etniczną oraz terytorium: islam dominuje na północy kraju, a chrześcijaństwo na południu. W 2018 roku Nigerię uznano za najbardziej rozwinięte gospodarczo państwo Afryki – głównie uprawia się maniok, bataty, olej palmowy, kakao. Z ciekawostek Nigeria jest największym producentem filmów na świecie i wyprzedza Stany Zjednoczone – w wytwórniach filmowych nazywanych potocznie Nollywoodem rocznie powstaje około 1200 filmów.
Z tego malowniczego kraju pochodzi wybitnie uzdolniona pisarka Chimamanda Ngozi Adichie. Urodziła się w 1977 roku w mieście Enugu, a dorastała w Nsukka. W wieku 19 lat opuściła Nigerię i wyjechała do Stanów Zjednoczonych, w których zdobyła wyższe wykształcenie z zakresu pisania kreatywnego oraz afrykanistyki. Będąc tak daleko, nigdy nie zapomniała o swoich korzeniach i tradycji, czego wyraz daje w swoich powieściach.
Jej debiutancka powieść Fioletowy hibskus (Purple Hibiscus), opublikowana w 2003 roku, otrzymała prestiżową nagrodę Commonwealth Writers’ Prize. W Polsce powieść ukazała się w 2004 roku, wydana przez wydawnictwo Amber. Druga powieść Połówka żółtego słońca (Half of a Yellow Sun) wydana w 2006 roku, w Polsce ukazała się w 2009 roku, nakładem Wydawnictwa Sonia Draga. W 2017 roku Wydawnictwo Zysk i S-ka wznowił publikację. Książka otrzymała nagrodę Orange Prize.
Połówka żółtego słońca została okrzyknięta jedną z dwunastu najlepszych powieści XXI wieku. Powieść jest napisana bardzo naturalistycznym językiem. Autorka zabiera czytelnika w miejsca i wydarzenia, które wcześniej nie zostały zbadane. Szczegółowy opis historyczny powoduje, że nawet laik szybko się odnajduje. Akcja powieści rozgrywa się w latach 60-tych XX wieku, kiedy etniczna grupa Ibo zakłada swe własne państwo Biafrę (wojna domowa Igbo kontra Jorubowie pochłonęła około 2 milionów ofiar, głównie cywilów). W ogarniętym konfliktem państwie krzyżują się losy sióstr bliźniaczek Olanny i Kainene, które porzuciły dostatnie życie w ówczesnej stolicy (Lagos) w imię poglądów oraz służącego Ugwu (jego wielka przemiana spowoduje, że rodzina odsunie się od niego twierdząc, że już do niej nie pasuje). Jest i Richard Brytyjczyk, były dziennikarz, zafascynowany kulturą plemienia Igbo, o którym chciałby napisać książkę. Pisarka przedstawia losy bohaterów, którym przyszło żyć w czasie konfliktów religijnych, klasowych i ekonomicznych. Czy w tak trudnych okolicznościach znajdą czas na miłość, przyjaźń, czy uda im się zrealizować życiowe plany?
Powieść Adichie porusza problemy odpowiedzialności moralnej związanej ze spuścizną epoki kolonializmu, lojalności wobec własnej grupy etnicznej i rodziny. Książka w 2013 roku doczekała się ekranizacji w reżyserii Biyi Bandele. Polski widz mógł film obejrzeć podczas Festiwalu AfryKamera 2014.
Ponadto w Polsce ukazały się również powieści To coś na twojej szyi (The Thing Around Your Neck, 2011), następnie Amerykaana (Americanach, 2014) oraz esej Wszyscy powinniśmy być feministami (We should all be feminists, 2017), w której Chimamanda formułuje definicję feminizmu XXI wieku. Wszystkie wymienione pozycje zostały wydane przez poznańskie wydawnictwo Zysk i S-ka.
Reasumując, dzięki twórczości Chimamanda Ngozi Adichi poznamy vademecum Nigerii, wszelkie błędy polityki postkolonialnej (m.in. utworzenie sztucznych granic, wykluczenie społeczeństw ze względów religijnych i etnicznych, korupcję ect. ).
Kolekcję twórczości Chimamanda Ngozi Adichi znajdziesz drogi Czytelniku w księgozbiorze Biblioteki Uniwersyteckiej – zachęcam do lektury!
Życzę udanych wakacji i do zobaczenia we wrześniu.
Marzena Kowalska
Chimamanda Ngozi Adichie, Połówka żółtego słońca, przeł. Witold Kurylak, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2009
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.