Patrick Quigley opublikował właśnie ostatnią część trylogii o polsko-irlandzkiej rodzinie Markiewiczów. Pierwsza część, “The Polish Irishman: The Life and Times of Count Casimir Markievicz” wydana w 2013 opowiadała o losach polskiego dramaturga i malarza,. Kazimierza Dunin-Markiewicza, ożenionego z poznaną w Paryżu Constance Gore-Booth. Ich relacja zaczęła się w kręgu paryskiej bohemy, a zakończyła w przedziwnych okolicznościach, na co miały wpływ dramatyczne wydarzenia polityczne I Wojny Światowej i Powstania Wielkanocnego w Irlandii 1916. Druga część, „Sisters against the empire. Countess Constance Markievicz and Eva Gore-Booth, 1916-1917”, wydana w 2016, poświęcona była głównie postaciom kobiecym, Costance Markiewicz, bojowniczce o wolność Irlandii oraz o prawa kobiet i jej siostrze, Evie. Recenzję tej książki zamieściliśmy na naszym Blogu.
Trzecia część opowiada o kimś, kto w przeciwieństwie do ojca i jego drugiej żony nigdy nie parał się polityką, ani też nie był artystą. Stanisław Markiewicz, osierocony przez matkę we wczesnym dzieciństwie, spędził pierwsze lata życia w majątku ojca Żywotówka (Ukraina, Obwód Winnicki). Gdy ojciec ożenił się ponownie, sprowadził go do Irlandii. Wbrew temu, czego moglibyśmy oczekiwać, „Staśko” wychowywany był przez ojca i bardzo kochającą macochę w Dublinie, podczas gdy jego przyrodnia siostra Maeve, przez irlandzką babcię, arystokratkę mieszkającą w odległym od stolicy majątku.
Gdyby nie wiatry historii, Stanisław Markiewicz miałby nudne i spokojne życie, brylując między Żywotówką a Lissadell i Dublinem, korzystając z majątku odziedziczonego po ojcu oraz arystokratycznych koneksji anglo-irlandzkiej rodziny Gore-Booth. Fascynowała go genealogia tego ostatniego rodu. Próbował dowiedzieć się na czym polegała koneksja z dynastią Stuartów, o której wspominano, i czy to było przyczyną dla której na ścianie dworu Lissadell wisiał obraz przedstawiający Sobieskiego pod Wiedniem. (Wiedział zapewne, że rodziny Stuartów i Sobieskich połączyły się w 18w). Niestety, wydaje się, że nigdy nie otrzymał wyczerpującej odpowiedzi.
Małżeństwo Markiewiczów w okresie I Wojny Światowej rozdzieliła polityka: Constance zaangażowała się w walkę o wolność Irlandii, zaś Kazimierz wrócił do domu, gdyż Rosja rozpoczęła pobór do wojska, było to konieczne dla posiadacza ziemskiego, aby nie stracić majątku. Stanisław, już pełnoletni, podążył za nim. Niestety, wybuchła potem rewolucja. Gdyby ktoś chciał wiedzieć, jak to się stało, że Staśko spędził dwa lata w więzieniu rosyjskim i jakie długofalowe konsekwencje miał jego powrót do Europy Wschodniej, a także przemiany polityczno-społeczne w Irlandii, może przeczytać książkę.
Patrick Quigley jak zawsze, wykonał sumienną pracę archiwalną szukając biografii Stanisława Markiewicza. Dopomógł w tym, tak jak i w poprzednich tomach trylogii, sam Staśko, po którym zostało wiele listów, a który przez większość życia zbierał materiały dotyczące jego ukochanej przybranej matki, irlandzkiej bohaterki narodowej, której biografii nie udało się mu opublikować. Autor słusznie chyba zauważył, że Staśko byłby może znakomitym archiwistą lub bibliotekarzem – ale brakowało mu talentu pisarskiego. Niestety, również środków i sponsorów…
Wydaje mi się, że trylogia Patricka Quigleya stanowi ciekawą syntezę historycznych relacji polsko-irlandzkich, od tematyki walki o wolność, która łączyła oba narody w długim 19 stuleciu, po bardziej aktualny dziś motyw emigracji Polaków do Irlandii, mieszanych rodzin, oraz problematyki życia pomiędzy dwoma światami, podobnymi i różnymi od siebie zarazem. Barwny, lekki styl jego książek stanowi dodatkową ich atrakcję.
Książka: Patrick Quigley, Staśko Markiewicz. Between Ireland and Poland, Dublin, Ognisko Polskie CLG, 2022
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.