Zbliża się czas typowania prac do Nagrody Naukowej SBP im. Adama Łysakowskiego. Warto przypomnieć postać patrona tej nagrody. Nagrody ważnej i docenianej przez samych bibliotekarzy i uhonorowanych nią autorów.
Adam Łysakowski, urodził się 18 grudnia 1895 w Stanisławowie (dzisiaj Iwano-Frankiwsk, Ukraina). Zmarł 30 września 1952 w Warszawie. Był bibliotekarzem i bibliotekoznawcą. Znany głównie jako twórca zasad katalogu przedmiotowego w Polsce, zapamiętany jako wykładowca uniwersytecki i dyrektor bibliotek naukowych, a przede wszystkim dyrektor Państwowego Instytutu Książki oraz Instytutu Bibliograficznego.
Ukończył gimnazjum klasyczne w Kołomyi i klasę skrzypiec średniej szkoły muzycznej. W 1913 rozpoczął studia uniwersyteckie w zakresie filozofii, polonistyki i germanistyki na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.
W 1915 powołany do armii austriackiej, został ranny na froncie włoskim. Od listopada 1918 do 1925 pozostawał w Wojsku Polskim, kierując oddziałem bibliotecznym oraz pełniąc funkcję zastępcy szefa w Zarządzie Archiwalnym Dowództwa Okręgu Generalnego Lwowskiego. Był także kierownikiem Biblioteki Wojskowej Dowództwa Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie. W latach 1919-1921 kontynuował przerwane studia (Lwów), gdzie 1926 roku obronił pracę doktorską pt. Uczucie jako podstawa oceny wartości.
W 1925 roku został bibliotekarzem w Uniwersyteckiej Bibliotece Publicznej w Wilnie, a następnie kierownikiem Działu Książek. W 1928 opublikował pracę Katalog przedmiotowy. Teoria. Od 1930 do grudnia 1939 roku był dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie.
Działał w Związku Bibliotekarzy Polskich i Radzie Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich. W latach międzywojennych był także kuratorem Synodu Ewangelicko-Reformowanego w Wilnie i kierownikiem biblioteki Synodu.
Od grudnia 1940 do maja 1941 pracował w Bibliotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Od stycznia 1944 przebywał w Warszawie i pracując w bibliotekach: Narodowej i Uniwersyteckiej; brał udział w ratowaniu warszawskich zbiorów bibliotecznych po powstaniu warszawskim. W 1945 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, a następnie, do lipca 1946 był kierownikiem referatu bibliotek w Ministerstwie Oświaty.
W 1946 opublikował pracę Katalog przedmiotowy. Podręcznik, napisaną jeszcze przed wojną, stanowiącą instrukcję katalogowania przedmiotowego.
W latach 1946-49 był organizatorem i dyrektorem Państwowego Instytutu Książki w Łodzi; w latach 1946-48 kierował Biblioteką Uniwersytetu Łódzkiego, w roku akad. 1945/46 prowadził wykłady z bibliotekarstwa na Uniwersytecie Łódzkim. W 1948 uzyskał na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Łódzkiego stopień doktora habilitowanego w zakresie bibliologii, na podstawie prac: Katalog przedmiotowy. Teoria z 1928 oraz Katalog przedmiotowy. Podręcznik z 1946[1].
W 1949 przeszedł na stanowisko dyrektora Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej w Warszawie. Uczestniczył w zorganizowaniu oraz przewodniczył Komisji Bibliograficzno-Bibliotekarskiej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. W roku akad. 1951/52 prowadził wykłady z bibliografii na Uniwersytecie Warszawskim.
Niewielu z nas wie, że Adam Łysakowski od 01 stycznia 1929 do 31 maja 1929 roku pracował w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. W tym czasie, jako Sekretarz Komisji Organizacyjnej II Zjazdu Bibliotekarzy Polskich w Poznaniu miał niepoślednie zasługi w jego przygotowaniu. Wygłosił referat Normy organizacyjne bibliotek naukowych, w szczególności uniwersyteckich. Zaraz po Zjeździe przeniósł się do Warszawy.
Był człowiekiem niezwykle pracowitym, twórczym w działaniu. Zapamiętany jako dobry organizator pracy, sumienny teoretyk i dydaktyk. Napisał kilkadziesiąt artykułów i dwie ww. książki. W 1953 roku miało ukazać się przygotowywane nowe wydanie publikacji z 1928 roku Katalog przedmiotowy. Teoria.
Drugi kierunek zainteresowań Łysakowskiego stanowiły bibliologia i bibliografia. Był min. inicjatorem opracowania bibliografii regionalnej okręgu wileńskiego oraz organizatorem prac nad bibliografiami bibliologicznymi.
Swoje poglądy na bibliografie i bibliologie opisał w trzech rozprawach dotyczących polskiej służby bibiograficzno – dokumentacyjnej, samego problemu określenia bibliografii oraz zagadnieniom treści wartości książek w bibliografii. Zorganizowany przez Łysakowskiego Państwowy Instytut Książki dał początek Instytutowi Książki i Czytelnictwa w Bibliotece Narodowej.
Bardzo pociągła go dydaktyka. Jeszcze przed wojną będąc równolegle bibliotekarzem, był nauczycielem propedeutyki filozofii w Wilnie, także członkiem – założycielem Towarzystwa Pomocy w Samokształceniu. Prowadził zajęcia dydaktyczne zarówno w Warszawie jak i w Łodzi. Przedmiotem jego wykładów była przede wszystkim bibliografia i nauka o książce.
Jego koledzy i współpracownicy wspominali go jako człowieka niezwykłego charakteru, prawego, wymagającego i konsekwentnego.
Najważniejsze prace Adama Łysakowskiego
- Określenie bibliografii: przedmiot, metody i zadania na tle nauki o książce. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1950 (wznowienie Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1995).
- Katalog przedmiotowy. Cz. 1, Teoria. Wilno: Tow. Przyjaciół Uniw. Biblioteki Publ., 1928 (wyd. 2 Warszawa: SBP, 2002
- Katalog przedmiotowy: podręcznik. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1946.
- Mój pamiętnik 1911-1919: fragmenty. Warszawa: SBP, 2002.
- redaktor „Biuletynu Instytutu Bibliograficznego”.
- redaktor „Biuletynu Państwowego Instytutu Książki”.
Od 1983 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich przyznaje Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego dla autorów prac badawczych o dużym znaczeniu dla rozwoju teorii i praktyki bibliotekarstwa i informacji naukowej.
Nagroda Naukowa SBP im. Adama Łysakowskiego
Nagroda Naukowa SBP im. Adama Łysakowskiego ustanowiona została uchwałą ZG SBP w kwietniu 1983 r. Ustanowieniu Nagrody przyświecała myśl, aby promować w środowisku bibliotekarskim autorów, których dzieła mają istotne znaczenie dla rozwoju teorii i doskonalenia praktyki bibliotecznej i informacyjnej. Ustanowienie jej patronem Adama Łysakowskiego, wybitnego bibliotekarza, bibliografa i organizatora bibliotekarstwa miało podkreślać związek teorii i praktyki, bowiem właśnie Łysakowski umiejętnie łączył refleksję teoretyczną ze znakomitą organizacją działań praktycznych.
Od 1994 r. Nagroda była przyznawana w dwóch kategoriach:
- prace o charakterze teoretyczno-metodologicznym
- prace o charakterze dokumentacyjno-źródłowym
Regulamin z 2001 r. włączył trzecią kategorię: prace praktyczno-wdrożeniowe.
Obecnie, zgodnie z Regulaminem z 2007 r. nagroda jest przyznawana w czterech kategoriach:
- prace o charakterze teoretycznym, metodologicznym, źródłowym,
- prace o charakterze dokumentacyjno-informacyjnym,
- podręczniki akademickie,
- prace o charakterze praktyczno-wdrożeniowym
Zgłaszanie nominacji do Nagrody za rok poprzedni odbywa się do 15 marca roku następnego.
Nominacje do Nagrody mogą zgłaszać: członkowie ZG SBP, członkowie Komisji Nagrody, Zarządy Okręgowe SBP (przewodniczący Zarządów Okręgowych), Zarządy Komisji, Sekcji, Zespołów przy ZG SBP (przewodniczący tych Zarządów/Sekcji, Komisji), pracownicy naukowi (zatrudnieni i emerytowani) katedr i instytutów bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Wniosek nominowania musi zawierać uzasadnienie. Nagroda ma postać medalu i dyplomu.
[Informacja o Nagrodzie w : http://www.sbp.pl/konkursy/informacje]
Korzystałam z książki Adam Łysakowski, bibliotekarz, bibliograf, bibliolog, Warszawa 2003, Biblioteka Narodowa, Prace Instytutu Bibliograficznego nr 39.
Krystyna Jazdon
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.