W mijającym roku pojawiło się na rynku nowe wydanie The Natural History of Edward Lear autorstwa Roberta McCrackena Pecka. Książkę najłatwiej zdobyć w którejś z internetowych księgarni językowych. Jeśli jednak posiadanie albumów z dziedziny historii naturalnej nie jest naszym priorytetem, z pomocą przychodzą biblioteki. BUP w swoich zbiorach ma wprawdzie starsze wydanie z 2016 roku, ale równie piękne, kolorowe i pełne ciekawych treści o autorze ptasich (i nie tylko) ilustracji.
Edward Lear był angielskim malarzem, rysownikiem, grafikiem i poetą, żyjącym w epoce wiktoriańskiej (ur. 1812, zm. 1888). Największą sławę przyniosła mu Księga Nonsensu (wydanie oryginalne A book of Nonsense – 1846), czyli zbiór nonsensownych limeryków opatrzonych groteskowymi ilustracjami. Rzadziej kojarzy się go z osiągnięciami naukowymi, którymi bez wątpienia są jego zbiory realistycznych ilustracji zoologicznych. Specjalnością Leara były przedstawienia ptaków, jedna z papug – modroara błękitna – zawdzięcza mu nawet swoją łacińską nazwę gatunkową – Anodorhynchus leari.
Wstęp do książki napisał czołowy dokumentalista świata zwierząt i biolog David Attenborough. Myślę, że możemy mu zaufać, czytając: „Większość rysunków Leara przedstawiających ptaki, ssaki i gady, powstało jako ilustracje naukowe. Takie dokumenty powinny spełniać ściśle określone wymogi. Muszą przedstawiać fizjonomię zwierzęcia w sposób umożliwiający badaczowi zidentyfikowanie dokładnie tego gatunku w przyrodzie. Inni malarze mogą mieć odmienne ambicje – uchwycenie charakteru i temperamentu konkretnego osobnika. Opanowanie tych dwóch umiejętności jest rzadkie, ale wdrożenie ich w życie w jednej ilustracji spotyka się jeszcze rzadziej. Edward Lear potrafił to połączyć z taką skutecznością, że lekką ręką możemy uznać go za jednego z najznakomitszych malarzy historii naturalnej.” (s.11) Dalszych zachwytów Sir Attenborougha nad learowskimi ilustracjami możemy posłuchać na kanale wydawnictwa The Folio Society, które wydało limitowany, masywny album, zawierający wszystkie ilustracje, jakie Edward Lear wykonał dla ornitologa Johna Goulda: >>Tutaj<< (nagranie docenią również miłośnicy ASMR).
Z książki McCrackena Pecka dowiemy się przede wszystkim sporo o dokonaniach i biografii artysty oraz ogólnych dziejach ilustracji na polu historii naturalnej. Przeczytamy w niej informacje o wpływie Leara nie tylko na naukę i malarstwo, ale również na literaturę dla dzieci, m.in. na uwielbianą przez miliony ilustratorkę i pisarkę Beatrix Potter. Znajdzie się też fragment dla wielbicieli nonsensownej botaniki… Ogółem myślę, że autor znalazł dobrą równowagę między poważną stroną działalności Leara, a tą trochę mniej poważną (co nie znaczy, że gorszą!). Dzięki temu przybliża się czytelnikowi pełniejszy obraz tej różnorodnej, inspirującej twórczości. No i najważniejsze, nie poskąpiono ilustracji!
Osobom zainteresowanym polecam zajrzeć pod papierową obwolutę – znajduje się pod nią śliczny złoty grawer, przedstawiający jednego z kotów Leara, imieniem Foss. Koty i ptaki zazwyczaj w parze nie idą, ale niewykluczone, że jedno z drugim płynęło kiedyś wspólnie groszkowo-zieloną łodzią w świetle księżyca…
Martyna Bolanowska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.