Zofia Kawecka urodziła się w Dolnej Tuzli, w Bośni i Hercegowinie, gdzie ojciec jej Ksawery po ukończeniu studiów prawniczych w Krakowie był sędzią Sądu Najwyższego w Sarajewie, mianowanym przez cesarza radcą dworu. Może kiedyś historyk jakiś zajmie się jej genealogią – posiadała pamiątki po pradziadku, uczestniku Powstania Listopadowego. Była jedynaczką, wcześnie osieroconą przez matkę, dzielącą z ojcem miłość do wędrówek po górach .. i do psów. Wychowana w Bośni, studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie filologię klasyczną i germanistykę, jednocześnie rozwijając trwającą przez całe życie fascynację literaturami słowiańskimi. W 1911 otrzymała doktorat z filologii. Pisano, że „poza polskim, serbskochorwackim , słoweńskim , bułgarskim i rosyjskim znała niemiecki, łacinę i grekę, które studiowała, a także – choć w mniejszym stopniu – francuski, włoski, angielski i węgierski.1”
Zofia Kawecka w młodości
Kiedy Cesarstwo upadło, a Polska uzyskała niepodległość, Zofia i jej ojciec przenieśli się do Poznania, gdzie ojciec otrzymał pracę sędziego, a córka znalazła się w Bibliotece Uniwersyteckiej. Jej wiedza pozwoliła zajmować się nie tylko pracą w czytelniach i Egzemplarzem Obowiązkowym lecz także inkunabułami. Poza tym, znajomość języka serbsko-chorwackiego pozwoliła jej prowadzić jego lektorat na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1921 — 19392. Publikowała także na temat literatury krajów bałkańskich. W 1936 r. otrzymała od króla Jugosławii order św. Sawy za zasługi w krzewieniu kultury i literatury narodów jugosłowiańskich w Polsce3.
We wrześniu 1939 była komendantem obrony przeciwlotniczej w Bibliotece, po czym zostały jej notatki4 :
„Byłam sama. a wiernie mi towarzyszył magazynier Dworczak w moim łazikowaniu po Bibliotece i magazynie – pamiętam, jak nieraz mnie chwytał za rękę albo na schodach (szedł za mną) za spódnicę: „Pani doktór, niebezpiecznie, trzeba zejść” . A więc mu proponowałam, by szedł do schronu. Ale jednak zostawał przy mnie.”
Po wejściu Niemców, Zofia Kawecka straciła pracę i mieszkanie w Poznaniu. Okres wojny spędziła początkowo w Warszawie zarabiając na życie tajnymi lekcjami i nauczaniem niemieckiego w w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. M. Curie-Skłodowskiej działała w Komitecie Samopomocy Pracowników Uniwersytetu Poznańskiego i w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej. Później przeniosła się do Sandomierza, gdzie pod koniec wojny uczyła w gimnazjum. Dnia 24 kwietnia 1945 r. zgłosiła się do pracy w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu; udało się jej też odzyskać przedwojenne mieszkanie.
Ogrom pracy po zakończeniu wojny wiązał się z odzyskiwaniem zbiorów wywiezionych przez Niemców do kościołów zamienionych na magazyny lecz także z księgozbiorami podworskimi które należały do bibliotek państwowych na mocy reformy rolnej. Dodatkowo, Zofia Kawecka wznowiła pracę naukową i nauczanie języków Jugosławii na Uniwersytecie Poznańskim. Do 1948 była przewodniczącą Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Jugosławiańskiej, niestety jej aktywność na tym polu została prawdopodobnie powstrzymana załamaniem stosunków radziecko-jugosławiańskich (konflikt Tito-Stalin). Tym niemniej pozostała członkiem Komisji Filologicznej PTPN.
W lipcu 1950 r. powołana została na stano- wisko dyrektora Biblioteki Głównej. We wspomnieniach odnotowana jest jako osoba zawsze skromna, przyjazna i uczynna, szczególnie dużo czasu poświęcająca młodym, rozpoczynającym pracę bibliotekarzom. W 1958 przeszła na emeryturę biblioteczną, co nie oznaczało jednak braku aktywności. Pozostając członkiem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i działając społecznie była też tłumaczem przysięgłym języków serbo-chorwackich. W 1968 80 rocznica jej urodzin zbiegła się z 50-leciem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, i obie uroczystości były w Bibliotece obchodzone wspólnie5.
Jej nieodłącznymi przyjaciółmi były psy, zwłaszcza jamniki, z którymi wielokrotnie ją fotografowano. Zmarła 21 października 1971 w Poznaniu, pochowana została na Cmentarzu Junikowo.
- Kozak, H.: Zofia Lubina Kawecka (1888-1971), Słownik Bibliotekarzy Polskich, s. 73 ↩︎
- op. cit. ↩︎
- Wydra, W.: Pierwsze wrześniowe dni 1939 r. w poznańskiej Bibliotece Uniwersyteckiej we wspomnieniach dr Zofii Kaweckiej, w: Biblioteka, 1998, 2 (11), s.172. ↩︎
- op.cit. s. 173-177. ↩︎
- Dembski, J.: Jubileusze. Dr Zofia Kawecka, w: Kronika Miasta Poznania, R 37 nr 3, 1969, s. 70 ↩︎
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.