Drogi Czytelniku!
Chcę przedstawić Ci sylwetkę i dorobek literacki pisarza pochodzenia kongijskiego, tworzącego w języku francuskim, Alaina Mabanckou. Urodził się w 1966 roku w Kongo Brazzavile (to dzisiejsza Republika Konga). Jako młodzieniec opuścił rodzinny kraj i udał się do Francji, aby kontynuować naukę na Université de technologie en sciences des organisations et de la décision de Paris-Dauphine. Obecnie jest profesorem na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, na którym wykłada literaturę frankofońską i afroamerykańską.
Na marginesie wyjaśnię kwestię nazwy państwa, ponieważ według mnie jest ona interesująca. Otóż w czasach kolonialnych obowiązywały dwie nazwy: Kongo Francuskie i Kongo Środkowe, następnie, po odzyskaniu niepodległości w 1960 roku, Kongo–Brazzaville. Dopiero w 1991 roku rządząca partia zmieniła nazwę kraju na Republika Konga ze stolicą w Brazzaville. Państwo położone jest w Środkowej Afryce nad Oceanem Atlantyckim, graniczy z Angolą, Gabonem oraz Kamerunem. Kraj ten posiada bogate złoża surowców naturalnych, to ropa naftowa i diamenty przynoszą państwu największe dochody. Językiem urzędowym jest język francuski, mieszkańcy posługują się także kilkoma językami afrykańskimi: kituba, lingala, teke, fang. W języku kituba mówi aż 36,59% ludności i jest to najliczniejsza grupa etniczna mieszkująca w Republice Konga.
Alain Mabanckou debiutował w 1998 roku powieścią Bleu-Blanc-Rouge, za którą otrzymał nagrodę Grand prix littéraire d’Afrique noire. W swojej twórczości sięga do wszystkich gatunków literackich, w umiejętny sposób bawi się językiem francuskim czyniąc z niego język żywy. Z pewnością należy do grona pisarzy wielkiego formatu. Dwukrotnie otrzymał prestiżowe nagrody za całokształt twórczości (Grand Prix de littérature Henri Gal w 2012 roku oraz Puterbaugh Fellow w 2016 roku). Książki jego przetłumaczono na około dwadzieścia języków, między innymi hebrajski, angielski, koreański, hiszpański, polski. Do tej pory polski czytelnik mógł zapoznać się z sześcioma tytułami – wszystkie zostały wydane przez krakowskie Wydawnictwo Karakter, w tłumaczeniu Jacka Giszczaka. Jako pierwszy został przetłumaczony Kielonek (Verre cassé), następnie African Psycho, Black Bazar, Jutro skończę dwadzieścia lat (Demain j’aurai vingt ans), Zwierzenia jeżozwierza (Mémoires de porc-épic), Papryczka (Petit Piment).
Black Bazar to trzecia książka, która ukazała się na polskim rynku (wydana w 2010 roku). We Francji powieść ta została wydana 2009 roku i od razu znalazła się na liście wśród dwudziestu najlepiej sprzedających się tytułów. Jej akcja osadzona jest w Paryżu za czasów prezydentury Nicolasa Sarkozy’ego. To historia kongijskiego dandysa, który przybył do stolicy Francji w celu polepszenia warunków życiowych. Zadkologa poznajemy w momencie, kiedy jego życie osobiste rozpada się jak domek z kart (Zadkolog to pseudonim nieprzypadkowy, oznaczający znawcę pup/zadków wszelkiej maści, z których odczytuje on cechy charakteru, a także uprawia typologię ludzi). Jego partnerka, Pierwotna Barwa, odchodzi z córką z niejakim Hybrydą, rodakiem świetnie grającym na tam-tamie. Zdrada boli, w związku z tym Zadkolog postanawia dzieje swojego życia spisać na papierze, a pierwszymi krytykami jego twórczości są koledzy ze Stowarzyszenia Amantów, Pedantów i Elegantów. Miejscem ich spotkań jest afrokubański bar Jip’s, który staje się pewnym azylem, wytchnieniem od rzeczywistości, przestrzenią, w której mogą być sobą. Życie na obczyźnie to nie bajka, zwłaszcza dla nielegalnego emigranta. Paryż okazuję się prawdziwą dżunglą, w której przetrwają tylko najsilniejsi. Autor bezpardonowo wytka przywary zarówno Czarnych, jak i Białych.
Polecam tę pozycję tym, którzy chcieliby oswoić swój lęk przed przysłowiowym Innym, poznać sytuację czarnych emigrantów w stolicy Francji. W dzisiejszych czasach szybko zapominamy, że jesteśmy tacy sami, a kolor skóry tak naprawdę nie ma żadnego znaczenia w nawiązywaniu i budowaniu relacji międzyludzkich. Wszyscy dążymy do jednego celu – aby tu, na Ziemi, być szczęśliwymi.
Marzena Kowalska
Alain Mabanckou, Black Bazar, przeł. Jacek Giszczak, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2010
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.