„Masz wątpliwości, idź do biblioteki!”

W listopadzie 2021 roku minęła dwudziesta rocznica premiery filmu: Harry Potter i kamień filozoficzny, ekranizacji powieści J.K.Rowling, pierwszej z cyklu powieści o przygodach młodego czarodzieja. 18 styczna 2022 minęło dwadzieścia lat od polskiej premiery filmu. Premiery kolejnych książek i filmów o Harrym Potterze były wydarzeniami oczekiwanymi przez rzesze fanów. Świat stworzony najpierw przez autorkę, a potem przez filmowców, stał się jeszcze jedną współczesną mitologią kultury popularnej, która zagościła na stałe w głowach i sercach odbiorców. Show biznes to ogromny przemysł, popularność filmów przełożyła się na gry, zabawki, gadżety związane ze światem czarodziejów, ubrania wzorowane lub inspirowane strojami uczniów Hogwartu i to wszystko, co da się z takiego zainteresowania „wycisnąć”. Pisarze zaczęli eksplorować tematy czarów, magii i równoległych magicznych światów w skali nie notowanej nigdy wcześniej. Wydano kolejne edycje wszystkich tomów Harrego Pottera,w tym kolekcjonerskie, opatrzone pięknymi ilustracjami i dodatkami.

O fenomenie Harrego Pottera napisano już wiele artykułów, książek i prac dyplomowych. Jednak stosunkowo mało miejsca poświęcono w tych tekstach jednemu z najważniejszych, moim zdaniem, elementów wszystkich tych opowieści. Bo oczywiście są to książki o przyjaźni, miłości i poświęceniu, o odwadze i konieczności walki ze złem, o wyborach między „tym, co dobre, a tym co łatwe”, o konieczności pogodzenia się ze śmiercią, itd., itd., można długo wymieniać. Ale są to też opowieści o tym, jak ważne w życiu człowieka są książki i jak niesamowitym miejscem jest biblioteka.

J.K. Rowling stworzyła na potrzeby swoich powieści całą listę książek i podręczników, z których korzystają uczniowie szkoły czarodziejów. Niektóre z książek odgrywają bardzo ważną rolę w życiu bohaterów, inne bywają fantastycznymi prezentami gwiazdkowymi, jeszcze inne utrudniają im życie. Część z książek pojawiających się w kolejnych tomach serii została rzeczywiście napisana i wydana jako dodatkowe pozycje dla czytelników serii, na przykład: Baśnie barda Beadla, Qiddtich przez wieki czy Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć.

Biblioteka w książkach i filmach o Harrym Potterze jest miejscem, w którym uczniowie szkoły spędzają sporo czasu: uczą się, przygotowują prace domowe zadane na lekcjach, szukają informacji potrzebnych do rozwiązanie problemów i zagadek, chowają się, spiskują. Cytat z tomu: Harry Potter i Komnata Tajemnic: „Kiedy masz jakieś wątpliwości, idź do biblioteki” jest jednym z bardziej znanych cytatów i znalazł swoje miejsce na koszulkach,  notesach i plakatach.

Książkowa biblioteka ma wiele cech prawdziwych bibliotek, nawet (ach, te stereotypy!) niezbyt sympatyczną i nie lubianą przez uczniów bibliotekarkę. Książki posiadają, jak w prawdziwych, niemagicznych bibliotekach, swoje karty, na których, poza wykazem wypożyczeń, znajduje się uwaga: „Ostrzeżenie: Jeśli te książkę podrzesz, porwiesz, postrzępisz, pogniesz, pozaginasz, pomażesz, pobrudzisz, poplamisz, poślinisz czy popaćkasz, jeśli ją ciśniesz lub upuścisz albo w jakikolwiek inny sposób zbezcześcisz, uszkodzisz lub potraktujesz bez należytego szacunku, możesz się spodziewać najbardziej surowych kar, jakimi dysponuję. Irma Pince, bibliotekarka Hogwartu”

Tak, zdecydowanie, szacunek do książek to podstawa zarówno w realnym jak i fikcyjnym świecie.

Nie należy też zapominać, że książki o Harrym Potterze spowodowały duży wzrost czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. Młodzi ludzie często unikający wcześniej kontaktu z książką, pochłaniali tomy liczące po kilkaset stron. Najgrubszy tom to niemal 1000 stron, co jest wyzwaniem nawet dla wieloletnich, „nałogowych” czytelników.

Biblioteka Hogwartu znana z filmów jest piękna, nastrojowa, prawdziwie magiczna. Tak naprawdę jej rolę zagrała jedna z najstarszych, najpiękniejszych i największych bibliotek w Europie: Bodleian Library czyli po polsku Biblioteka Bodlejańska z Oxfordu.

Pierwsza biblioteka na uniwersytecie w Oxfordzie powstała już około 1320 roku. Przez dziesięciolecia gromadzono cenne manuskrypty, kolekcje ksiąg podarowane przez możnych darczyńców, teksty klasyczne i współczesne. Podczas zawirowań historycznych i religijnych wiele z nich zostało zniszczonych, stały się ofiarami przemian, jak to, niestety, często było z książkami na przestrzeni dziejów. W 1598 roku dyplomata w służbie królowej Elżbiety I, członek Merton College sir Thomas Bodley zaoferował bibliotece wsparcie w wysokości 10 tyś. funtów. Biblioteka została odnowiona, umieszczono tam około 2500 książek, w tym część wydanych przez Bodleya, mianowano też bibliotekarza. Otwarto bibliotekę 8 listopada 1602 roku. W 1610 roku została zawarta, obowiązująca do dnia dzisiejszego, umowa, na mocy której egzemplarz każdej wydanej w Wielkiej Brytanii książki zostanie zdeponowany w bibliotece.

Dzisiaj Biblioteka Bodlejańska to jedna z największych bibliotek europejskich. Posiada  zbiory liczące ponad 11 milionów książek, umieszczonych na półkach liczących 117 mil długości. Wśród zbiorów znajduje się wiele białych kruków, jak choćby: Magna Carta, Biblia Gutenberga z 1455, czy pierwsze dzieła Szekspira z 1623 roku. Znaleźć tam można rękopisy Tolkiena i jego odręcznie rysowane mapy Śródziemia. I wiele, wiele innych, wyjątkowych i cennych książek.

Budynek biblioteki to wyjątkowy zabytek o niepowtarzalnym klimacie. Doceniają jego piękno studenci i pracownicy uniwersytetu w Oxfordzie, odwiedzający to miejsce turyści i oczywiście filmowcy. Biblioteka niejednokrotnie stawała się planem filmowym, ale najczęściej kojarzona jest jako biblioteka Hogwartu z serii filmów o Harrym Potterze. Stylowe wnętrza biblioteki pojawiły się też w scenach rozgrywających się w sali szpitalnej szkoły dla czarodziejów.

Na koniec ciekawostka. Imię Harry jest bardzo popularne w Wielkiej Brytanii, podobnie nazwisko Potter. Ale mało kto wie, że bohater o tym imieniu i nazwisku pojawił się już wcześniej w literaturze… polskiej. W 1972 roku w Życiu Literackim ukazało się opowiadanie Jana Roztworowskiego o młodym chłopaku prowadzącym sklepik w dzielnicy miasta, gdzieś w Wielkiej Brytanii (gdzie przez wiele lat mieszkał autor). Tytuł opowiadania to imię i nazwisko głównego bohatera: „Harry Potter”.

W świecie literatury zdarzają się doprawdy przypadki i zbiegi okoliczności zasługujące na miano magicznych.

Ewa Zys

Licencja Creative Commons Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.